Εκτροφή Αλόγων

Μια διατροφή επαρκούς ποσότητας, καλής υγιεινής και διατροφικής ποιότητας, διατηρεί το άλογο σε καλή κατάσταση, αποτρέποντας είτε την απώλεια βάρους, είτε την παχυσαρκία. Μειώνει επίσης τον κίνδυνο για ανεπιθύμητες συμπεριφορές, αλλά και προβλήματα του πεπτικού συστήματος. Τα άλογα είναι χορτοφάγα, ως εκ τούτου η χλόη αποτελεί βασική πηγή τροφής τους, ενώ για πολλά άλογα το χορτάρι ή κάποιας μορφής χορτονομή επαρκεί ως μόνη πηγή θρεπτικών ουσιών. Τα άλογα πρέπει να τρώνε κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, ενώ μόνο για σύντομα χρονικά διαστήματα θα πρέπει να μένουν χωρίς πρόσβαση σε ζωοτροφή. Οι ημερήσιες ποσότητες χορτονομής που πρέπει να καταναλώνει ένα άλογο πρέπει να ανέρχονται κατ’ ελάχιστο σε 1,2 κιλά σανού ανά 100 κιλά βάρους ζώου ή ισοδύναμες ποσότητες, εάν χρησιμοποιούνται πιο υγρές ζωοτροφές.
Η ανάγκη των αλόγων για νερό εξαρτάται κυρίως από το επίπεδο της δραστηριότητάς τους, τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος και την περιεκτικότητα σε νερό της τροφής που καταναλώνουν. Τα άλογα προτιμούν να πίνουν από κάποια υδάτινη επιφάνεια, αλλά μαθαίνουν χωρίς δυσκολία να πίνουν από ένα δοχείο νερού. Ωστόσο, είναι προτιμητέο να έχουν ελεύθερη πρόσβαση σε νερό. Αυτό ισχύει και για τα άλογα σε περίφραξη. Κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών, ειδικά όταν οι θερμοκρασίες κινούνται υπό του μηδενός, πρέπει να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε να αποτρέπεται το πάγωμα του νερού.Οι συνήθεις ημερήσιες ποσότητες που πρέπει να καταναλώνει ένα άλογο σε νερό κυμαίνονται μεταξύ 5%-10% του σωματικού του βάρους. Οι θηλάζουσες φοράδες, αλλά και τα άλογα με υψηλό επίπεδο δραστηριότητας, μπορεί να πίνουν μεγαλύτερες ποσότητες.
Επίσης η περιποίηση των οπλών του αλόγου είναι εξαιρετικής σημασίας για την υγεία του ζώου. Όταν λιμάρετε ή πεταλώνετε τις οπλές ενός αλόγου, θα πρέπει να θυμάστε ότι εργάζεστε σε μια ευαίσθητη περιοχή, που αποτελείται από ένα συνδυασμό νεκρών αλλά και ζωντανών ιστών. Για να είναι κάποιος σε θέση να διακρίνει τους ιστούς αυτούς, η εκπαίδευση είναι καθοριστική, καθώς είναι πολύ πιθανό να προκληθεί βλάβη, αφαιρώντας έναν ζωντανό ιστό. Οι οπλές ενός αλόγου πρέπει να λιμάρονται ή να κόβονται σε τακτά χρονικά διαστήματα, ενώ η όλη περιποίησή τους αποτελεί μία μοναδική διαδικασία, που πρέπει να στοχεύει στη δημιουργία της βέλτιστης διαμόρφωσης για κάθε άλογο βάσει επαγγελματικής αξιολόγησης.Ως κατευθυντήρια γραμμή, στα πεταλωμένα άλογα, εκτός από την τακτή περιποίηση των οπλών, και τα πέταλα θα πρέπει να ανανεώνονται κάθε 6-8 εβδομάδες.
Το άλογο είναι φυτοφάγο μονογαστρικό και επομένως η διατροφή του θα πρέπει να στηρίζεται στις χονδροειδείς ζωοτροφές (σανοί, χόρτο λειμώνων, βόσκηση σε φυσικούς ή τεχνητούς λειμώνες) η ποσότητα των οποίων, σε ημερήσια βάση, δε θα πρέπει να είναι μικρότερη από το 1% του σωματικού βάρους του ίππου. Τα ενήλικα άλογα, ανεξάρτητα από τη φυλή ή τον τύπο στον οποίο ανήκουν καταναλώνουν σε ημερήσια βάση σιτηρέσιο (χονδροειδείς και συμπυκνωμένες ζωοτροφές) σε ποσότητες που αντιστοιχούν περίπου στο 2–2.5% του σωματικού τους βάρους (Σ.Β). Έτσι για παράδειγμα, ένας αθλητής ίππος 500 κιλών θα πρέπει να καταναλώσει περίπου 10 έως 12.5 κιλά σιτηρεσίου την ημέρα.
Από τις χονδροειδείς ζωοτροφές συνηθέστερα χρησιμοποιείται αποξηραμένος σανός (χόρτο λειμώνων), σανός μηδικής (χρησιμοποιείται και σε μορφή σύμπηκτων, pellets), άχυρο βρώμης, άχυρο κριθαριού, άχυρο σιταριού. Οι συνηθέστερες συμπυκνωμένες ζωοτροφές είναι διάφορες κατηγορίες σύμπηκτων (pellets, που περιέχουν ποικίλες ζωοτροφές σε διάφορες αναλογίες και επιπλέον βιταμίνες, μακροστοιχεία και ιχνοστοιχεία και χορηγούνται συνήθως σε συνδυασμό με καλής ποιότητας σανούς) και καρποί δημητριακών (Βρώμη, Κριθάρι, σιτάρι, καλαμπόκι).
Ένας πρακτικός οδηγός για τον υπολογισμό της ποσότητας του σιτηρεσίου που μπορεί να καταναλώσει ένα άλογο είναι αυτός με βάση το σωματικό του βάρος (ξηρή ουσία % του ΣΒ του ίππου) 1,5-1,75 % για κάλυψη των αναγκών συντήρησης, 2,0% για άλογα που εκτελούν ελαφριά εργασία, 2,5% για άλογα που εκτελούν μέτρια εργασία, 3,0% για άλογα που εκτελούν βαριά εργασία (π.χ. έντονη προπόνηση, αγώνες), 2,5-3,0% για αναπτυσσόμενα πουλάρια, 2,5-3,0% για φοράδες τους τρεις τελευταίους μήνες της κυοφορίας και κατά τη διάρκεια της γαλουχίας.
Ο υπολογισμός του Σ.Β μπορεί να γίνει με τη χρήση ειδικής μετροταινίας που χρησιμοποιείται για τη μέτρηση της περιφέρειας του θώρακα ακριβώς πίσω από το όριο της ωμοπλάτης. Επιπλέον, ο δείκτης θρεπτικής κατάστασης (ΔΘΚ), ιδιαίτερα των αθλητών ίππων θα πρέπει να ελέγχεται συχνά ώστε να τροποποιείται ανάλογα το σιτηρέσιό του. Για παράδειγμα ο μέσος όρος του ΔΘΚ σε άλογα ιππικών ομίλων και άλογα ιπποδρομιών είναι 5,0 (4,0 – 7,0) ενώ σε άλογα αγώνων αντοχής είναι 4,6 (3,5-6,0).
Σε ό,τι αφορά στην αναλογία μεταξύ χονδροειδών και συμπυκνωμένων ζωοτροφών στο σιτηρέσιο των αλόγων, αυτή δεν είναι σταθερή και εξαρτάται από την εργασία και το παραγωγικό στάδιο τους. Για παράδειγμα, οι ανάγκες συντήρησης ενός ενήλικου αλόγου που δεν παράγει έργο ούτε χρησιμοποιείται ως γεννήτορας μπορούν να καλυφθούν αποκλειστικά με τη χορήγηση καλής ποιότητας σανού.
Αντίθετα, τα αθλητικά άλογαι έχουν αυξημένες ανάγκες σε θρεπτικές ουσίες και κατά συνέπεια καταναλώνουν σημαντικές ποσότητες συμπυκνωμένων ζωοτροφών. Οι σχετικές κατά περίπτωση αναλογίες δίνονται στον παρακάτω πίνακα:

Η ποιότητα του νερού είναι σημαντική: πρέπει να είναι φρέσκο και χωρίς γεύση, αλλιώς το άλογο δεν θα πιει. Η ιδανική θερμοκρασία του νερού είναι 10oC. Το πολύ κρύο νερό μπορεί να προκαλέσει κολικούς. Οι αυτόματες ποτίστρες θεωρούνται ιδανική λύση, καθώς παρέχουν συνεχώς φρέσκο νερό, αλλά πρέπει να καθαρίζονται συχνά. Επιπλέον, διασφαλίζουν ότι το άλογο έχει πρόσβαση στο νερό οποιαδήποτε στιγμή διψάσει. Μην επιτρέπετε σε ένα άλογο που μόλις σταμάτησε μια έντονη εργασία να πιει μεγάλη ποσότητα νερού. Μόλις το άλογο στεγνώσει, μπορείτε να το αφήσετε να πιει λίγο ακόμη. Ορισμένα άλογα είναι άπληστα με το νερό τους και δεν πρέπει να τους επιτρέπετε να πιουν περισσότερο απ’ όσο έχουν πραγματικά ανάγκη. Ένας τρόπος είναι να αφήσετε το χαλινό στο στόμα του ή να ρίξετε λίγα άχυρα στην επιφάνεια του νερού.

Στα ιπποφορβεία εκτρέφονται φοράδες και επιβήτορες που χρησιμοποιούνται ως γεννήτορες και η ύπαρξη φυσικών ή τεχνητών λειμώνων αποτελεί τον κανόνα. Έτσι, η διατροφή βασίζεται στη βόσκηση και θα πρέπει ο λειμώνας να έχει τέτοια βοτανική σύνθεση ώστε οι ίπποι να καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος από τις ανάγκες τους σε θρεπτικές ουσίες. Ανάλογα με την ποιότητα των νομευτικών φυτών του λειμώνα μπορεί να χορηγούνται επιπλέον σανός (συνήθως 18-20 χλγ. για κάθε 4 ίππους) και μίγμα συμπυκνωμένων ζωοτροφών σε ειδικές ταΐστρες. Οι λειμώνες θα πρέπει να χωρίζονται σε μικρότερα τμήματα (paddocks) κατά προτίμηση 12-24 στρέμματα το καθένα ώστε να είναι δυνατή η περιτροπική βόσκησή τους. Έτσι, εξασφαλίζεται εναλλαγή τοπίου και νομευτικών φυτών στους εκτρεφόμενους ίππους. Πρακτικά, η φόρτιση του λειμώνα θα πρέπει να είναι 4 στρέμματα ανά ίππο τους καλοκαιρινούς μήνες και 2 στρέμματα ανά ίππο για τον υπόλοιπο χρόνο. Βέβαια, η φόρτιση του λειμώνα εξαρτάται επίσης από την ποιότητα του εδάφους, τη σύνθεση του λειμώνα, το σωματικό μέγεθος των ίππων, καθώς και το παραγωγικό τους στάδιο (π.χ. φοράδες σε κυοφορία ή σε γαλουχία).
Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά στις έγκυες φοράδες θα πρέπει να τονιστεί ότι αν και η τυπική διάρκεια της κυοφορίας υπολογίζεται στις 340 περίπου ημέρες, εντούτοις υπάρχει σημαντική διακύμανση με ακραίες τιμές από 320 έως 365 ημέρες ενώ οι πιο συνήθεις είναι 335-350 μέρες. Η ανάπτυξη και ιδιαίτερα η αύξηση του εμβρύου λαμβάνει χώρα τις τελευταίες 90 μέρες της κυοφορίας και όπως προκύπτει από τον Πίνακα 4 οι ανάγκες των φοράδων σε θρεπτικές ουσίες στο στάδιο αυτό είναι ιδιαίτερα αυξημένες. Επιπλέον, προσοχή χρειάζεται κατά τη γαλακτική περίοδο η οποία στις φοράδες διαρκεί 4-6 μήνες περίπου. Κατά το μέγιστο της γαλακτοπαραγωγής η ημερήσια παραγόμενη ποσότητα του γάλακτος μπορεί να φτάσει το 3-4% του ΣΒ βάρους της φοράδας, δηλαδή περίπου 20 χλγ. για μια φοράδα με ΣΒ 500 χλγ. Επομένως, οι ποσότητες του χορηγούμενου σιτηρεσίου θα πρέπει να υπολογίζονται ατομικά για την κάθε φοράδα. Οι επιβήτορες κατά την αναπαραγωγική περίοδο έχουν αυξημένες ανάγκες σε ενέργεια αλλά και πρωτεΐνες οι οποίες εξαρτώνται από τον αριθμό των επιβάσεων που πραγματοποιούν. Στη βιβλιογραφία αναφέρεται ότι η προσθήκη στο σιτηρέσιο των επιβητόρων μικρής ποσότητας καζεΐνης (sodium caseinate), που είναι αμιγής πηγή υψηλής ποιότητας πρωτεϊνών, έχει ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της ποιότητας του παραγόμενου σπέρματος.
Οι νεογέννητοι πώλοι κατά την πρώτη εβδομάδα της ζωής τους εξαρτώνται απόλυτα από το γάλα της φοράδας. Τα κύρια σημεία όμως της διατροφής τους περιλαμβάνουν τα παρακάτω: Γέννηση–Πρώτη μέρα: κατανάλωση πρωτογάλακτος οπωσδήποτε τα πρώτα 30 λεπτά μέχρι 2 ώρες μετά των τοκετό. Η χορήγηση πρωτογάλακτος που έχει διατηρηθεί σε κατάψυξη αποτελεί τη λύση ανάγκης. 10-21 μέρες: έναρξη χορήγησης μίγματος εθισμού. Το πουλάρι απλά θα δοκιμάζει και πιθανό να καταναλώσει πολύ μικρές ποσότητες οι οποίες όμως είναι απαραίτητες για την διέγερση και ανάπτυξη του πεπτικού σωλήνα. 3-12 εβδομάδες: Συνήθως οι ανάγκες καλύπτονται από το γάλα της φοράδας και κατανάλωση μικρών ποσοτήτων από το μίγμα εθισμού. 3 μηνών: Μπορεί να αρχίσει η χορήγηση κανονικού μίγματος συμπυκνωμένων ζωοτροφών (0.5-0.75 χλγ./100 χλγ. ΣΒ) αλλά χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή για προβλήματα που σχετίζονται με την αύξηση των οστών. 5-6 μηνών:
Σε αυτή την ηλικία γίνεται συνήθως ο απογαλακτισμός και τα πουλάρια θα πρέπει να μην έχουν ούτε οπτική ούτε ακουστική επαφή με τις μητέρες τους. 6-18 μηνών: Είναι η περίοδος της ταχείας αύξησης και χρειάζεται σιτηρέσιο με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες. Σε αυτή την ηλικία τα πουλάρια καταναλώνουν περίπου ποσότητες σιτηρεσίου ίσες με το 3% του ΣΒ τους. Χρειάζεται καθημερινός έλεγχος των οστών των άκρων καθώς και των αρθρώσεων και των τενόντων, ώστε σε περίπτωση που διαπιστωθεί κάποιο πρόβλημα να μειωθεί αμέσως η ποσότητα του χορηγούμενου σιτηρεσίου. 0-6 μηνών (απογαλακτισμός): 18% και σταδιακή μείωση σε 16%,
• 6 μηνών–1 έτους: 16% και σταδιακή μείωση σε 15,5%,
• 1 έτους–2 ετών: 14,5% και σταδιακή μείωση σε 14,0%.